Ad Kolen
’De
tèlevizietoren’ is de naam die Tilburgers aanwenden voor de zendmast tussen
Tilburg en Loon op zand. Met televisie heeft het 140 meter hoge gebouw weinig
meer maken. De mast doet vooral dienst voor omroepzenders en mobiel
telefoonverkeer. Sinds enkele jaren is er een functie bijgekomen. Oplettend
voorbijgangers weten het al langer, vooral vogelaars merken al meerder jaren
Slechtvalken (Falco Peregrinus), op rondom de toren. In oktober 2012 werd dan
ook, onder auspiciën van ’Werkgroep Slechtvalk Nederland’ een nestkast
geplaatst voor deze prachtige vogelsoort. De
kast staat op de rand van de bovenste betonnen ring, tegen het rode hekwerk. Vanaf
de Udenhoutse weg, maar vooral vanuit het Noorderbos is er goed zicht op dit enorme
bouwsel.
Het
eerste broedseizoen, 2013, was het gelijk raak. Er werden 3 eieren gelegd en 2
jonge Slechtvalken konden succesvol het nest verlaten. Ook het broedseizoen van
2014 is tot zover een succes. Uit opnieuw 3 eieren kwamen 2 jongen; mannetjes.
Half mei waren ze al goed te zien vanaf de grond, met verrekijker uiteraard,
vanuit het Noorderbos. Begin juni zagen we de oudervogels vaak druk bezig met
jagen en aanvoeren van prooien voor de snel groeiende jongen.
Het
menu van de Slechtvalk bestaat nagenoeg uitsluitend uit vogels. Variërend van
kleine mezensoorten tot reigers. In Midden-Europa werden 210 verschillende
vogelsoorten als prooi van de Slechtvalk vastgesteld. De biotoop is bepalend om
welke soorten en aantallen het gaat. De voorkomende vogelsoorten zijn het
jachtdoel. In de stad zijn dat vaak duiven in open gebieden zoals in Zeeland en
de Waddeneilanden kunnen dat allerlei steltlopers zijn maar ook een gans pikken
ze wel eens uit de lucht.
Slechtvalken
jagen meestal in de vlucht op vogels. Vanuit een hoge uitkijkpost wordt
uitgekeken tot een geschikte prooi voorbij komt. Als die passeert stort de valk
zich in een kenmerkende duikvlucht naar beneden, met licht samengevouwen
vleugels, of met de vleugels geheel tegen
het lijf, naar gelang in welke hoek de aanval plaats vindt.
De Slechtvalk is lang het voorbeeld geweest van een
roofvogelsoort die over heel de wereld door veelvuldig pesticiden gebruik in
zijn bestaan werd bedreigd. In een deelgebied, zoals Fennoscandinavië zag men het aantal paren van 2000-3500 zakken
tot 65 in 1975. De reductie van het aantal overwinteraars in ons land sinds
1950 is daarom niet verbazingwekkend evenmin als de lichte toenamen sinds 1985.
De Slechtvalk is nu bezig met een langzame gestage opmars in Nederland. Van 1
paar voor 1985 via de schatting van 2006 van ongeveer 32 broedparen naar meer
dan 120 in 2012.
De
Slechtvalk stelt geen hoge eisen aan zijn biotoop, een goed aanbod aan voedsel,
vogels en een veilige broedplaats zijn de belangrijkste voorwaarden. Het nest bevind zich vaak op een richel van een steile
rotswand en in onze omgeving is dat steeds vaker een hoog gebouw. Echter een
hoge boom of op de bodem in gebieden waar steile rotswanden ontbreken, komt ook
voor! Een vrije aanvliegroute tot de nestplaats en een open landschap om te
jagen behoren ook tot de eisen die de Slechtvalk stelt aan zijn leefomgeving.
Het is bepaald geen bosvogel. De meeste Slechtvalken
broeden de eerste keer als ze 2 of 3 jaar oud zijn. Een paar blijft gewoonlijk
een leven lang bij elkaar. Maar soms kan een indringer een van de echtlieden
verjagen.
Aan het einde van maart tot begin april worden de
roodbruine eieren gelegd, 3 tot 4
meestal. Zowel het vrouwtje als de man bebroeden de eieren gedurende 29 tot 32
dagen. De jongen blijven van 35 tot 42 dagen in het nest. Dan duurt het nog ongeveer
2 maanden voordat ze helemaal zelfstandig zijn.
Nestkasten opgehangen op plaatsen die daar voor
geschikt zijn zoals koeltorens van elektriciteitscentrales en andere hoge
gebouwen hebben bijgedragen aan de snelle ontwikkeling van de populatie
Slechtvalken in Nederland, een doorslaand
succes dus! Steeds vaker echter gebruiken ze meer natuurlijke broedplaatsen
zoals op duinen en zandplaten langs de kust en in kraaiennesten op
hoogspanningsmasten en in bomen. In het Noorderbos leek het even dat het paar
een plek op een hoogspanningsmast gevonden had, maar de nestkast is toch meer
geschikt.
Reacties naar:
adkolen@kpnmail.nl
over vogels en andere natuurbelevenissen in het
Quirijnstokpark in Tilburg Noord:
